Schoolmaaltijden steeds meer uitbesteed

De centrale Sodexho-grootkeuken in Anderlecht heeft de voorbije week de kaap van de vijf miljoen schoolmaaltijden gehaald. Steeds meer doen scholen volgens het bedrijf beroep op externe catering in plaats van zelf maaltijden te bereiden. Sodexho zegt daarbij nauwlettend toe te kijken op het aanbieden van gezonde voeding.

Op dit ogenblik heeft Sodexho 165 scholen als klant. Dat betekent 10.500 maaltijden per dag. Het bedrijf stelt dat dit aantal steeds groeit omdat steeds minder scholen nog zelf maaltijden bereiden. Sodexho voert daarbij aan dat de schooldirecties de kosten van een interne keuken niet meer kunnen dragen. Omdat Sodexho de maaltijden centraal bereidt, kan het bedrijf die kosten wel beheersen.

De gemiddelde prijs van een schoolmaaltijd bedraagt volgens Sodexho tussen drie en vijf euro. Het bedrijf wijst er daarbij op dat er over gewaakt wordt dat de schoolkinderen een uitgebalanceerde maaltijd aangeboden krijgen. Daarbij wordt er meer met groenten en minder met vlees gewerkt.

De vijf miljoenste maaltijd bestond dan ook uit wortelsoep, een visstoofpotje met kervelpuree en vers fruit om af te sluiten. Frieten blijven volgens Sodexho echter veruit het populairst bij de schoolkinderen. Sodexho tracht dat af te remmen door slechts één keer om de twee weken frieten aan te bieden. "Maar dat lukt niet altijd," merkt een woordvoerder op. "Vele scholen eisen dat één keer per week een frietmaaltijd wordt geserveerd."

Gehoor belangrijk voor drankimpuls

Het beluisteren van een reclame voor frisdranken activeert in de hersenen een programma dat gericht is op drinken. Daardoor wordt de toehoorder aangezet om naar een drankje te grijpen. Dat blijkt uit een onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en de University of California.

De Nederlandse onderzoekers Valeria Gazzola en Christian Keysers en hun Amerikaanse collega Lisa Aziz-Zadeh onderzocht de hersenactiviteit van een aantal proefpersonen met een MRI-scanner, waarbij geactiveerde hersengebieden opkleuren. Daarbij moesten de proefpersonen allerlei handelingen verrichten, zoals het breken van pinda's, zonder iets te kunnen horen. Daarna werden ze aan gehoortests onderworpen.

Uit de experimenten bleek dat handelingen en gehoor dezelfde gebieden in de hersenen activeren. "Geluiden activeren in de hersens uiteraard in eerste instantie auditatieve gebieden, waarin verwerkt wordt wat we horen, maar daar blijft het niet bij," aldus de onderzoekers. "Blijkbaar worden ook de gebieden geactiveerd waarin we de handelingen voorbereiden die we associëren met het geluid."

"Het beluisteren van de reclame voor frisdranken activeert dus het hersenprogramma voor drinken," aldus de onderzoekers. "Daarom krijgt men er dorst van." Het onderzoek toont volgens hen het bestaan aan van een mirror-systeem in de hersens.

Internationale landbouw heeft investeringen nodig

Op de Wereld Voedseldag zal dit jaar benadrukt worden dat de hulp aan de sector de voorbije jaren gevoelig is gedaald. Hoewel de landbouw cruciaal is in de economie van vele ontwikkelingslanden, blijft deze sector volgens de Food and Agriculture Organisation (FOA) dikwijls verstoken van de nodige investeringen.

Het thema van de World Food Day is 'Investing in agriculture for food security'. Daarmee wordt erop gewezen dat vooral de buitenlandse financiële hulp voor de landbouw de voorbije twintig jaar is teruggevallen. In het begin van de jaren tachtig bedroeg die nog negen miljard dollar per jaar, maar dat is op dit ogenblik teruggevallen tot amper vijf miljard dollar.

Ondertussen worden wereldwijd 854 miljoen mensen geconfronteerd met ondervoeding. Volgens de FAO zullen alleen investeringen in de landbouw, samen met steun aan onderwijs en gezondheidszorg, deze situatie kunnen veranderen. FAO-topman Jacques Diouf benadrukt dat er een belangrijke internationale inspanning zal moeten geleverd worden wanneer de wereldbevolking van zes miljard tot negen miljard zal zijn gestegen.

"Dat zal tegen 2050 niet alleen een extra oogst van één miljard ton granen per jaar vergen, maar dit ook realiseren met een steeds slinkende beschikbaarheid van grond en water in vele regio's van de wereld," waarschuwt Diouf. "Bovendien is er ook nog eens de klimaatverandering en de opwarming van de aarde."

Het magazine Foodnavigator wijst erop dat er wel goede intenties zijn gemaakt. "In 1996 hebben regeringsleiders van 176 landen op de World Food Summit in Rome zich ertoe verbonden om de honger in de wereld tegen 2015 met de helft terug te dringen," aldus het magazine. "Daarbij werd gesteld dat er nieuwe financiële bronnen moesten aangeboord worden om de voedselveiligheid te garanderen."

Vijf jaar later werd de International Alliance against Hunger (IAAH) opgezet. Dat was een organisatie van locale, nationale en internationale instellingen en was erop gericht om de honger en armoede uit de wereld te verdrijven.

De World Food Day wordt elk jaar georganiseerd op 16 oktober, als herinnering aan de oprichting van de FAO in 1945. Dit jaar wordt dat in Rome gevierd met een grote Run-for-Food loopwedstrijd op zondag 15 oktober. Tevens komt er een muzikale presentatie door een Goodwill Ambassador van de FAO en een pauselijke boodschap. In 150 landen worden nationale evenementen opgezet.

Mandarijntjes echt wel gezond

Mandarijntjes verkleinen de kans op leverkanker, aderverkalking, beroertes en diabetes. Dat stellen Japanse onderzoekers van het Instituut voor Vruchtbomenonderzoek. De heilzame werking komt volgens hen van de carotenoïden, die stof die de vrucht ook zijn orangje kleur bezorgt.

De Japanse onderzoekers kwamen tot de vaststelling dat een intens verbruik van citrusvruchten in het lichaam voor stoffen zorgen die gelinkt worden aan een lager risico op leverziektes, aderverbalking en suikerziekte. Bovendien bleek dat het drinken van mandarijnensap de kans op leverkanker zwaar doet dalen.

Dit laatste bleek uit een onderzoek bij mensen met chronische virale hepatitis. Van de dertig patiënten die gedurende een jaar dagelijks mandarijnensap dronken, kreeg niemand leverkanker. In een controlegroep van 45 personen die geen sap dronken, bleek de ziekte bij 9 patiënten op te treden.

Een groot aantal carotenoïden kan omgezet worden in vitamines. Anderen gaan de schadelijke werking van onstabiele cellen, de zogenaamde vrije radicalen, tegen. Bovendien spelen carotenoïden ook een rol bij het op peil houden van het afweersysteem en de celgroei. Bovendien beschermen ze de huid en de ogen tegen de schadelijke werking van ultraviolet licht.

Europa blijft ruziën over wodka

Wodka moet even strikt beschermd worden als whisky. Dat stelt de Finse wodka-producent MEP. Die uitspraak levert weer brandstof voor de ruzies tussen de wodka-producerende landen over de juiste definitie van de geestrijke drank. Verwacht wordt dat de Europese Unie een compromis zal proberen uit te werken, maar ook dat wordt volgens insiders moeilijk.

"Schotse whisky heeft een heel strikte definitie," vertelde MEP-topman Alexander Stubb aan de BBC Radio. "Eenzelfde regeling zou moeten toegepast worden op wodka." Volgens producenten uit Polen, Finland en de Balkan werpen op dat echte wodka alleen maar vervaardigd kan worden uit aardappelen en granen. Volgens concurrenten uit onder meer Groot-Brittannië, Nederland en Ierland komen echter ook fruit en andere ingrediënten in aanmerking.

Chris Scott-Wilson van de European Vodka Alliance (EVA) schaart zich achter dit laatste standpunt en noemt de vergelijking tussen whisky en wodka irrelevant in dit debat. "Whisky, brandy en rum worden vervaardigd uit één enkele grondstof," vertelde hij aan het magazine Foodproduction Daily. "Wodka is echter niet afhankelijk van één enkele grondstof en kan gedistilleerd worden uit granen, aardappelen en zelfs fruit."

Indien de Europese Unie beslist dat wodka alleen mag vervaardigd worden uit aardappelen en granen, krijgen producenten uit Polen en de Balkan volgens velen de volledige controle over de markt. "Door een aantal dranken te verbieden nog als wodka naar voor geschoven te worden, dreigen ze uit de belangstelling van de consument te verdwijnen en worden ze uit de markt geconcurreerd," aldus Scott-Wilson.

De discussies zullen volgens het magazine echter wellicht blijven voortduren tot de Europese Unie een duidelijke definitie over wodka naar voor zal schuiven. Volgens sommigen zal Europa wellicht een compromis moeten uitwerken tussen de verschillende standpunten. "Maar geen van beide partijen lijkt van zijn standpunt te willen afwijken," aldus het magazine.

"Wij kunnen geen compromis aanvaarden dat niet alle wodka-types onder één algemene benaming toelaat," waarschuwt Chris Scott Wilson. Hij laat wel een opening om telkens te vermelden hoe de drank is gedistilleerd. "Maar een definitie zoals bijvoorbeeld fruitwodka is uitgesloten," stipte hij nog aan.

Snackaanbod moet eentoniger worden

De variëteit aan snacks moet teruggschroefd worden. Dat stellen onderzoekers van de Amerikaanse Brown University Medical School. Een beperking van de variëteit zou immers het genot van het nuttigen van snacks doen afnemen, de consumptie terugdringen en dus overgewicht bestrijden.

Op dit ogenblik kampen volgens officiële cijfers ongeveer 14 miljoen Europeanen met overgewicht. Drie miljoen daarvan zijn kinderen. In sommige EU-lidstaten kampt meer dan een kwart van de bevolking met overgewicht. "De grote variëteit aan beschikbare snacks en ander energierijke voeding vormt één van de pijlers van het probleem," merken onderzoekers Hollie Raynor en Rena Wing op.

Zij stelden vast dat het genot van een snack bij herhaaldelijk verbruik na vier dagen met ongeveer twaalf procent daalt, terwijl bij een afwisselend snackdieet het genieten met vijf procent zou toenemen. Een eenzijdig snackdieet bleek volgens hen na vier dagen ook de consumptie te doen afnemen. De onderzoekers stellen dat nu verder onderzocht moet worden welke factoren het genot van het snackverbruik kunnen doen afnemen. Die factoren zouden volgens hen ingeschakeld kunnen worden in een dieet om overgewicht te bestrijden.

Steeds meer kweekvis

Bijna de helft van alle vis die door de Belg wordt geconsumeerd, is afkomstig uit kweekinstallaties. In 1980 bedroeg dat aandeel amper negen procent. De Wereldvoedselorganisatie (FAO) stelt dat het percentage van gekweekte vis alleen nog maar zal toenemen.

Wereldwijd wordt er jaarlijks 45,5 miljoen ton vis gegeten. Dat vertegenwoordigt een omzet van 63 miljard dollar. Daarbij neemt de aquacultuur een steeds groter aandeel in, vooral omwille van de grotere vraag naar visproducten op groeimarkten in Azië. Bovendien is er ook het probleem van de overbevissing. Van de zeshonderd vissoorten voor menselijke consumptie, wordt een kwart overbevist. Ongeveer 17 procent is zelfs bijna helemaal verdwenen.

De FAO stelt dat het aandeel van de visvangst nog altijd heel hoog is, maar wellicht zijn limiet heeft bereikt. Door de groeiende vraag, zal er volgens de FAO tegen 2030 ongeveer 40 miljoen ton extra vis per jaar nodig zijn. Maar dat kan alleen bereikte worden door kweekinitiatieven. Sinds het midden van de jaren tachtig groeit de productie van kweekvis dan ook met ongeveer acht procent per jaar.

Maar de productie van kweekvis levert ook problemen op. Producenten in ontwikkelingslanden hebben een gebrek aan kapitaal. Daarnaast is er ook een tekort aan land en zoet water. Bovendien heeft de sector ook te kampen met stijgende energiekosten, milieuproblemen en gezondheidsvragen rond gekweekte vis.

Meer aandacht voor bio-beschikbaarheid

Bio-beschikbaarheid vormt een belangrijk onderdeel van onze voeding. Dat stelt de Britse voedingsspecialiste Toni Steer. Zij voert aan dat de mens niet alleen gezond moet eten, maar er ook moet voor zorgen dat die voeding ook door het lichaam wordt opgenomen. Dat is volgens haar niet altijd het geval.

"We nemen lang niet alles op wat we eten en het is de zaak om de opname van de juiste voedingsstoffen te bevorderen," aldus Toni Steer. "Zo heeft men per dag 15 milligram ijzer nodig, onder meer om rode bloedcellen aan te maken. Anders riskert men bloedarmoede en allerlei infecties. Vleeseters krijgen normaal voldoende ijzer binnen, maar vegetariërs doen er goed aan ijzerhoudende producten zoals spinazie eten."

Toni Steer stelt dat spinazie zich echter slecht laat opnemen door het lichaam, tenzij men daarbij ook een gas fruitsap neemt. De vitamines in het fruitsap zetten het vegetarisch ijzer om in een ijzersoort die in vlees aangetroffen wordt en dus gemakkelijker door het lichaam kan opgenomen worden. Thee en koffie zijn daarvoor niet geschikt, want zij bevatten carbolzuur. Die stof verhindert de ijzeropname.

Zo zijn er volgens Toni Steer tal van eenvoudige middelen om de bio-beschikbaarheid te verbeteren. "Zo werkt het antioxidant lycopeen, dat actief is tegen veroudering en hartziekten, vijf tot zes keer sterker in gekookte of ingemaakte tomaten dan in rauwe exemplaren," stelt ze. "Datzelfde geldt voor wortelen om het antioxidant betacaroteen gemakkelijker te laten vrijkomen. Bladgroenten worden dan weer best in olie gegeten omdat daardoor de stof luteïne, die oogziekten helpt vermijden, beter wordt opgenomen.